Na  tien weken staat Steve Jobs dan eindelijk niet langer in de top 3 van de Nederlandse non-fictie bestsellerlijst. Zijn biografie kwam pas in oktober op de markt, maar werd alsnog de bestseller van 2011. Een wereldhit. En een begrijpelijk wereldhit. Het verhaal van Steve Jobs vertelt je dat bijna alles in je leven mis mag gaan en je dan toch nog kans hebt om Steve Jobs te worden. Steve Jobs was namelijk ook een drop-out, Steve Jobs werd ook ontslagen, Steve Jobs was geadopteerd, dyslectisch, maakte zijn vriendin per ongeluk zwanger en werd uiteindelijk doodziek. Steve Jobs was een klootzak, maar zelfs dat weerhield hem er niet van de absolute heldenstatus te bereiken. “Echt, jij kan het ook”, staat er tussen de regels.

Sterker nog, met terugwerkende kracht kun je elke verwerpelijke karaktertrek, elke ruzie, elke mislukking, tot absoluut noodzakelijk verklaren voor het uiteindelijke succes van supergenie Jobs. Een beetje zoals Jezus zelf. Elke stap had een functie, alles was een wonder. Tijdens de diploma-uitreiking van Stanford zegt hij: it turned out that getting fired from Apple was the best thing that could have ever happened to me. 13,5 miljoen keer werd dat filmpje bekeken. Honderdduizenden werkelozen realiseerden zich ineens dat hun eigen ontslag misschien ook wel een geschenk uit de hemel was. En ze nog altijd Steve Jobs konden worden.

Met de juiste voorbeelden en een beetje verbeelding zou je zelfs een leven lang mislukking op mislukking kunnen stapelen zonder je daar maar één moment slecht over te voelen. Ernest van der Kwast schreef ook twee nauwelijks verkopende boeken. Maxime Verhagen studeerde ook elf jaar. Meneer Honda werd afgewezen bij Toyota. Van Einstein dachten ze dat hij achterlijk was. Henry Ford ging vijf keer failliet. En mocht je op je sterfbed nog steeds niets bereikt hebben, is er altijd nog het voorbeeld van Van Gogh die roemloos stierf. Ook postuum is succes nog mogelijk.

De bestseller van 2011 is daarom vooral een zelfhulpboek. Een zelfhulpboek als de bijbel. Ook als je een klootzak bent, faalt tijdens je studie, ontslagen wordt of failliet gaat, dan houdt Jezus nog steeds van je en is er altijd nog hoop dat je ooit Steve Jobs wordt.

De afgelopen weken zag ik drie films: één over de introductie van statistiek in het baseball, één over de opstand van Amerikaanse zwarte dienstmeisjes en één over het leven van Margaret Thatcher. Drie films, drie verhalen en toch smaakten ze allemaal min of meer hetzelfde. De scenarist wringt en trekt en buigt het verhaal net zolang totdat de verhaallijnen hetzelfde ritme volgen: eerst gaat alles bijna kapot, dan gaat alles écht bijna kapot, dan lijkt alles kapot te zijn en dan loopt het toch nog goed af.

Ze kunnen dat trucje honderd keren herhalen, ik blijf het geloven. Na vijf shots van Lady Thatcher in  haar dienstauto die wordt belaagd door een woedende menigte mijnwerkers, weet ik het zeker: ze gaat roemloos ten onder.  Ooit dacht ik dat de Looney Tunes écht hun basketbalwedstrijd gingen verliezen tegen het Mean Team. En nu, vijftien jaar later ben ik halverwege “the Iron Lady” ervan overtuigd dat Engeland de Falklandoorlog gaat verliezen, ook al wéét ik dat het niet zo is.

Scenaristen gebruiken in hun films de media om het geloofwaardig te maken. Die beelden van journalisten, tv-presentatoren, het radiocommentaar tijdens de wedstrijd, een shot waarin tien kranten één voor één op een stapel worden gegooid met onheilspellende koppen. Dat zijn de sterkste beelden, die maken het overtuigend.

Als je het zo bekijkt is het ook weer niet zo heel moeilijk om elk verhaal in dat format te krijgen. De tientallen berichten van dit weekend over de “vrije val” van de PVV in de peilingen (5 zetels verlies) kun je makkelijk gebruiken voor het “ondergang moment” van de grote Geert Wilders film. “PVV verliest zijn glans”, “PVV op zijn retour”, “Is Wilders nu écht te ver gegaan?” Hetzelfde geldt voor de Nederlandse cultuursector, de natuur, de kenniseconomie, de democratie, Bruin I, weet u nog? De Nederlandse rechtstaat is al honderd keer doodverklaard. Begeleid door een beetje zware muziek, kun je zelfs al wel een scène in elkaar timmeren waarin je overtuigend de huidige oorlogsdreiging in Europa kunt neerzetten.

Met zoveel apocalyptisch geklets is het misschien helemaal niet zo lastig om een spannende film te maken.

Die Nicolette Kluijver, daar is toch iets mis mee. Ze werd verkozen tot ‘Meest Sexy Vegetariër 2011’. Een prijs van Wakker Dier die bedoeld is om vegetariërs van hun geitenwollensokken-imago af te helpen. Apetrots was Nicolette. Al op heel vroege leeftijd werd ze vegetariër. Ze woonde vroeger namelijk naast een slachthuis. Het gekrijs dat daar vandaan kwam en de epiphany dat het stukje kip op haar bord ook daadwerkelijk een dier was geweest, leidde ertoe dat ze al heel jong besloot om een vrome geheelonthouder te worden – een principekwestie.

En zap, we zien Nicolette als presentatrice van BNN-show Spuiten en slikken een lijntje coke weghakken in een warenhuis. Grappig, kijken hoe het winkelend publiek reageert. Zo is Nicolette: in voor alles, niet preuts, lekker ruimdenkend en vooral no judgement. Of het nou over ghb, lsd of xtc gaat, ze behandelt objectief de voor- en nadelen, proeft, snuift en slikt er wat van en laat vervolgens de keuze aan de kijker.

Cocaïne dus ook, het meest verwoestende, ontwrichtende product wat je kunt bedenken. Het heeft misschien niet direct dierenleed tot gevolg, maar het poeder vaagt wel hele Zuid-Amerikaanse volksstammen weg, maakt steden als Ciudad Juárez tot gevaarlijker gebied dan Afghanistan, koopt wapens voor de FARC, Taliban, Al Qaeda die daarmee op hun beurt hele landen ontwrichten en zorgde in de afgelopen vijf jaar in Mexico alleen al voor 50.000 doden, waarvan ongeveer 1000 kinderen. Als er ook maar een greintje geweten in je lijf zit, als er ook maar een piepklein brokje bewuste consument in jou aanwezig is, dan snuif je geen cocaïne. Maar Nicolette propt het kennelijk zonder grote gewetensbezwaren in haar neus. Lijntje, geintje, gezellig, lekker ruimdenkend. Geen probleem, zolang je er niet te veel van gebruikt, en zolang het maar niet versneden is met vlees.

Ja, zegt ze op de radio na het winnen van haar prijs, ze vindt het vooral belangrijk om bij te dragen aan de bewustwording omtrent vlees. Dat mensen een keer nadenken waar dat biefstukje vandaan komt, hoe afschuwelijk de productie wel niet is, hoeveel leed zo’n kippenpootje veroorzaakt.

Ik sta op het keurig gemaaide grasveld van Columbia University. De universiteitsgebouwen hier in New York lijken wel Griekse tempels, bombastisch, grotesk, met pilaren die tot de hemel rijken. Hier gooien jaarlijks 12.000 studenten een baret in de lucht. Hun masterdiploma kost ze ongeveer 200.000 euro aan collegegeld. Twintig keer zoveel als mijn eigen Delftse diploma, maar waarschijnlijk niet eens twee keer zo waardevol. Ik ben dolblij dat ik hier niet heb gestudeerd.

‘s Avonds lees ik online dat het kabinet misschien de basisbeurs wil afschaffen. Het gerucht heeft onmiddellijk academische gejammer tot gevolg. EenVandaag vindt zelfs een studentenvakbondsleider bereid om het afschaffen van deze beurs “de doodsteek” voor het hoger onderwijs te noemen. Jawel, de doodsteek. Want zonder uitkering zijn veel minder mensen bereid om te studeren. Zelfs niet als ze het geld kunnen lenen van de staat tegen uitzonderlijk lage rente en de garantie krijgen dat ze niets hoeven terug te betalen mochten ze ondanks hun studie werkeloos blijven.

Het blijft vreemd: terwijl ze zich op Columbia University financieel ten gronde richten voor een diploma, moeten we in Nederland de studenten aan hun haren naar de universiteit trekken. Geld toegeven en vooral niet teveel aan motivatie, inzet, haast of collegegeld terugvragen. In Nederland ga je alleen maar niet studeren als je dat echt nadrukkelijk niet wilt of als het je aan de pure hersencapaciteit ontbreekt (en dan is er meestal ook nog wel een mouw aan te passen).

Onze kenniseconomie houdt in dat we onze collegezalen volledig volproppen met mensen die zo weinig interesse hebben in een opleiding dat ze alleen met een financieel lokmiddel tot studie bereid zijn. En dan nog kijken we verbaasd op als we het volgende gat in de kwaliteit van onze diploma’s moeten dichten. Terwijl de studenten op Columbia University bedelen om extra feedback, nota bene zelf extra studie-avonden organiseren, vragen mijn studenten in Nederland regelmatig of dit practicum echt alweer tot vier uur moet duren?

Amerika is misschien wat duur. Maar ik had heel graag iets meer betaald voor een opleiding.