Het stelletje moest zowaar gisteren wéér aantreden voor een wedstrijd geen fouten maken, niet uitglijden, niet zuur zijn, niet zweten en niet in de vlek wrijven.

Ik moet zeggen dat ik al heel wat debatten heb gemist. Het radio 1 debat, het Libelle debat, en dan weer een duel tussen Rumme Roeter, Roeme Rutter, en Slap, Sob, Suma, in wisselende samenstellingen. Soms midden op de dag. Een beetje op de hoogte blijven van de verkiezingscampagne is eigenlijk niet te doen met een fulltime baan.

Totdat je je realiseert dat er tijdens die debatten eigenlijk telkens hetzelfde conflict afspeelt. Lijsttrekkers moeten een standpunt innemen, maar tegelijkertijd extreem realistisch zijn en dat botst. Zoals gisteren Rutte die zegt: “ik vind dat er geen geld meer naar Griekenland moet”. Op zich best verdedigbaar. Maar zoiets kan niet in een debat. “Rutte gaat hier spijt van krijgen”, klonk het commentaar al snel. “Rutte kan dit niet waarmaken”. “Rutte heeft tot nu toe altijd getekend”. Zo’n standpunt is onwenselijk, want niet realistisch.

Maar wat gebeurt er met zo’n standpunt van Rutte na 12 september? Dat wordt eerst drie keer afgezwakt in de formatie. En dan als bestanddeel van een coalitieprakje blijft er uiteindelijk alleen een uiterst subtiel smaakaccent over in de soep die Brussel heet. Een pietsie strengere blik naar Griekenland, misschien.

Dan is het misschien wel verstandig om nu al wat te overdrijven als je straks nog iets van je overtuiging wilt terugzien in het eindproduct. Toch wordt overdrijving, mijmeren, dagdromen zwaar bestraft in debatten. Lijsttrekkers moeten bij de feiten blijven en vertellen wat ze gaan waarmaken, wat er gaat gebeuren als ze de grootste worden. Ook al schrijft de politieke realiteit voor dat er niemand is die dat weet.

De politici zijn daarom in die debatten bijna per definitie beloftebrekers en draaikonten. Dat is dan wel weer amusant om live te zien. Verder mis je niet bijzonder veel.

Wat de verkiezingsuitslag ook wordt, na 12 september zal een bijzonder elitaire club zich weer in de Tweede Kamer installeren. De laagopgeleide parlementariër is nu echt een begrip van vroeger. Zelfs in de SP en PVV zijn nauwelijks meer banketbakkers, timmermannen of agrariërs te ontdekken.

Die diplomademocratie is een probleem vinden velen. De Tweede Kamer moet niet alleen het volk vertegenwoordigen, het moet ook een afspiegeling zijn van dat volk. Dat zou essentieel zijn tegen de beruchte kloof tussen politiek en samenleving.

Toen heb ik voor de grap eens uitgerekend hoe de Tweede Kamer er uit zou zien als afspiegeling van Nederland: 50 Kamerleden zouden alleen basisonderwijs of VMBO hebben gevolgd. 61 Kamerleden zouden alleen VWO, HAVO of MBO hebben afgerond. 24 Kamerleden zouden alleen een bachelor-diploma hebben en maar 14 Kamerleden een universitaire Master.

Nu was er ooit een tijd dat opleiding niet echt afhing van hoeveel hersenen je had. In sommige milieus studeerde men gewoon niet, punt uit. Die tijd is bijna voorbij. Een diploma van HBO of universiteit is nu steeds meer een bewijs van analytische vaardigheden, kennis en doorzettingsvermogen.

Dus eigenlijk ben ik dolblij dat laagopgeleiden ondervertegenwoordigd zijn in de politiek. Sterker nog, ik denk dat laagopgeleiden zelf dolblij mogen zijn met hun ondervertegenwoordiging. In alle facetten van het leven eis je dat je belangenbehartigers voor ingewikkelde zaken -je arts, je advocaat- zo hoog mogelijk zijn opgeleid. Dan klaagt niemand over kloof. Maar als iemand namens jou de uiterst ingewikkelde zaak van het landsbestuur en controle daarop moet uitvoeren, neem je genoegen met een MBO’er?

Eigenlijk vermoed ik dat al die mensen die ageren tegen de diplomademocratie, ook niet zouden willen dat Den Haag daadwerkelijk een afspiegeling zou zijn van het volk, met maar 14 afgeronde universitaire opleidingen in de Kamer. Politiek zou veel te veel aan denkkracht inboeten. Nee, eigenlijk pleiten zij voor een klein beetje representativiteit. Een schoonmaakster in het pluche voor de vorm, tegen dat elitaire gevoel.

Dat is pas een sterk staaltje salondemocratie.