Ik heb de stemwijzer alvast maar ingevuld. En het Kieskompas. En de Stemmentracker. En dat ding van G500. Best leuk, zo’n overzichtelijke vragenlijst doorwerken. Bij sommige vragen sta ik voor ingewikkelde dilemma’s, maar dan klik ik gewoon het eerste aan wat in me opkomt. Je kan het toch niet fout doen. De test veroordeelt nooit. Als ik antwoord dat er wat mij betreft best nog wat megastallen bij mogen komen, is er geen popup-venster dat me uitscheldt voor DIERENBEUL. Ik mag gewoon vinden dat de JSF er moet komen, en dat we met 130 km/h  moeten kunnen rijden, zonder dat er woedende Tweets en haatmails binnenstromen. De stemwijzer vindt alles best.

Dertig ingewikkelde vragen breek je je hoofd, doe je je best. Waarom? Omdat de stemwijzer niet alleen over politiek gaat, maar ook vooral over jou. Over jou oh zo unieke persoonlijkheid. En de ongemakkelijke waarheid: we hebben het uiteindelijk toch de hele dag het liefst over onszelf. Daarom vullen we al die stupide quizjes in tijdschriften in, die ons vertellen hoe gierig, romantisch of eerlijk wij zijn. Daarom willen we weten welke celebrity er het meest op ons lijkt. Welk nummer er op één stond in onze geboorteweek. Daarom staan er horoscopen in de bladen. Dat gaat allemaal over ons. En dan eens in de zoveel tijd is er een testje dat jou haarfijn uitlegt welke politieke partij het beste bij jou past. Het is nog intellectueel verantwoord ook. Gevolg: massa’s kiezers brengen ineens een enigszins geïnformeerde stem uit.

Er zijn veel mensen met kritiek op de Stemwijzer. Het zou allerlei nuances niet weergeven. Partijen weglaten. Het zou democratie té eenvoudig maken. Hun alternatief? Verkiezingsprogramma’s doorlezen. Alle 500 bladzijden aan verkiezingsprogramma’s. Oorlog & vrede aan politiek gebabbel, zonder eindschermpje met jouw superindividuele stemadvies.

Misschien mag volgens sommigen zo’n gewichtige zaak als democratie nooit te makkelijk worden.

Bij aanvang van deze verkiezingstijd, lieve stemgerechtigde, wil ik graag een hartig woordje met u spreken.  U bent het waarschijnlijk niet gewend dat er een onvertogen woord valt over uw gedrag. De kiezer doet het namelijk altijd goed. De kiezer valt nooit iets te verwijten. Als de kiezer iets doms stemt, dan hebben de politici nagelaten het hem goed uit te leggen.  Dan ligt het aan achterstallig onderhoud in de wijken, aan machteloosheid, boosheid, werkloosheid, of hoogstens aan de slechte staat van ons onderwijs. Nooit ligt het aan de kiezer zelf.

Maar misschien kunt u zich toch één keer afvragen wat uw bijdrage was aan al die vallende kabinetten.  De grootste twee partijen haalden bij de verkiezingen in 2009 elk 20 procent van de stemmen en ook deze verkiezingen lijken dezelfde kant op te gaan. Nu kun je daar met veel kunst en vliegwerk wel een mouw aan passen: een struikelend minderheidskabinet en ternauwernood een vijfpartijenakkoord om de begroting nog een beetje te redden. Het blijft allemaal uitermate gammel.Het probleem van al die politieke malaise: te veel mensen weigeren om op één van de grotere partijen te stemmen. U stemt GroenLinks, ChristenUnie of D66. Regeerbaarheid, stabiliteit, het zal u allemaal worst wezen. Als u uw splintermeninkje maar kunt uiten. Steen en been klaagde u over het mislukte minderheidskabinet waarin twee gemarginaliseerde partijtjes uit alle macht een protestpartij en een tweetal orthodoxe christenen tevreden probeerden te houden. En de volgende keer stemt u gewoon wéér D66, alsof er niets gebeurd is, alsof die stem niet regelrecht bijdraagt aan de persisterende onregeerbaarheid van Nederland.

U, beste kiezer, u eist van Den Haag eensgezindheid, daadkracht, verantwoordelijkheid, maar de vraag is eigenlijk vooral: wanneer springt u eens een keer over uw eigen schaduw heen?

In de drie weken voorafgaand aan de verkiezingen schrijf ik om de dag een column van 300 woorden in NRC Handelsblad over de verkiezingsstrijd (de andere dagen schrijft Marc Chavannes). Dit is deel één.