Op congres in San Antonio, Texas kreeg ik minder mee van de Amerikaanse verkiezingsstrijd dan in Nederland. Terwijl thuis verschillende kennissen in het holst van de nacht aan de tv gekluisterd zaten voor het derde presidentiële debat, zaten de mensen in Texas op terrasjes langs het kanaal voor een all you can eat Texmex menu. De tv stond op Monday Night Football. Maar weinigen leken zich om de verkiezingsstrijd te bekommeren.
Logisch, in Texas is het stemmen een formaliteit. De staat is zwaar Republikeinse sinds Reagan er in 1980 won. En zolang de 38% Texaanse hispanics zich nauwelijks in het stemhokje vertonen, zal dat ook zo blijven.
In Nederland concentreert de media zich voornamelijk op Obama. Dat is begrijpelijk. Obama, denken wij, is één van ons. Obama is voor homohuwelijk en abortus, stopte met de oorlog in Irak en voerde Obamacare in. Wij denken onszelf te herkennen in het Amerika van Obama. Amerika heeft een progressiever, meer Europees gezicht gekregen.
Maar dat is minder dan de helft van het land. Vond u Amerikaanse media al conservatief en rechts? Het Amerikaanse volk is nog veel conservatiever en rechtser. Althans, dat blijkt uit een onderzoek van Tim Groseclose uit 2004. Hij bepaalde (met een niet onomstreden methode) het democratisch/republikeinse gehalte van Amerikaanse media, politici en kiezers. Wat blijkt? De gemiddelde Amerikaan scoort 50.4 op een schaal van 0 (volledig republikeins, Michelle Bachmann-achtig) tot 100 (volledig democratisch, Nancy Pelosi-achtig). Van de 20 grote kranten en televisieprogramma’s eindigen alleen FoxNews (39) en Washington Times (35) daaronder. De rest is linkser en progressiever.
Ik vermoed dat niet alleen de media maar ook Amerikaanse politici een stuk progressiever zijn dan hun achterban. In staten als Alabama en Mississippi stemmen diepreligieuze en hyperconservatieve kiezers op Romney omdat dat het dichtst in de buurt komt bij hun streven naar ouderwetse Amerikaanse waarden. In “What’s the matter with Kansas?” wordt dit prachtig beschreven door Thomas Frank. In Kansas stemt men al decennia consequent Republikeins, omdat men tegen abortus, homohuwelijk en strengere wapenwetgeving is. Economisch gezien gaat de Republikeinse stem van Kansas recht in tegen hun eigen belang. Dat is de paradox, zo legt de schrijver uit: “Neem de Kansans hun ontslagrecht af, en ze gaan op pad om zich als Republikein te laten registreren. Drijf ze van hun land, en voordat je het weet staan ze voor abortusklinieken te protesteren.” Telkens weer lukt het de Republikeinse kandidaat om Kansas te verleiden met een conservatieve agenda. En telkens weer verzuimt de kandidaat na zijn verkiezing om die agenda uit te voeren.
Het is typisch voor vele democratieën. De populistische ideeën die onder het volk heersen zijn altijd begrensd door de hoeveelheid capabele representatieve politici die bereid zijn hen te verdedigen. Je ziet het in Nederland bij de PVV. Als de PVV vrij zou zijn geweest van Dion Graus-achtige vrouwenmeppers, brievenbuspissers en pornobaronnen, maar dezelfde politieke agenda verdedigd zou worden door keurige D66-achtige politici, zou de partij veel groter zijn.
Hetzelfde geldt voor de Verenigde Staten. Veel mensen willen waarschijnlijker rechtser en conservatiever stemmen. Maar dat deel van de Republikeinse partij barst van de maffe types, bizarre uitspraken (“verkrachte vrouwen worden niet zwanger”), Sarah Palin achtige dommigheden (We’ve got to stand with our North Korean allies) en mensen die overal samenzweringen zien (Waar is bijvoorbeeld het geboortecertificaat van Obama?). Tussen Romney’s concurrenten voor de Republikeinse nominatie zat maar heel weinig presidentieel materiaal. Dat potentieel gigantische electoraat dat conservatiever is dan FOX news wordt eenvoudigweg niet bediend door gebrek aan coherent formulerende acceptabele vertegenwoordiging.
Het lijkt erop dat Obama gaat winnen dinsdag. Ergens ook wel prettig. Met Obama als president kunnen we de illusie in stand houden dat er best wel politieke waarden zijn die we delen met onze Amerikaanse vrienden. De ultraconservatieve Texaan is het daarmee oneens, maar die verdwijnt binnenkort weer voor vier jaar uit beeld.