Oorverdovend klonk de Pavlov-reflex, nadat VVD-parlementariër Malik Azmani afgelopen week zijn voorstel deed om de Europese grenzen te sluiten. VVD’ers zouden alleen aan zichzelf denken, verstopten zich achter de dijken, waren xenofoob of ronduit inhumaan. En uiteraard kon de Marokkaanse herkomst van de vader van Azmani niet achterwege blijven.
Tunahan Kuzu, ex-PvdA-parlementariër, noemde het een „eigen-ras-eerst-plan” en vond dat „extra erg”, omdat de naam van Malik Azmani eronder stond, en dat is niet bepaald een Nederlandse naam. Rob Wijnberg schreef een stukje waarin hij suggereerde dat het ironisch was dat iemand van Marokkaanse achtergrond zo’n voorstel deed, omdat met zulk beleid de vader van Malik in de jaren zestig nooit naar Nederland had kunnen komen en de parlementariër nu zelf hoogstwaarschijnlijk geitenboer was geweest.
Zo leer je telkens weer bij. Kennelijk mag je in Nederland pas immigratiebeleid voorstellen als je een beetje degelijke Nederlandse naam hebt en zowel jij, je beide ouders en bij voorkeur ook al je grootouders in Nederland geboren zijn. Dan mag je meepraten. Anders is het ironisch.
Interessanter dan de geboorteplaats van de vader van de indiener, is het plan zelf. Als je het leest, valt het wel mee met de xenofobie. Het gaat primair om bootvluchtelingen. Om die twintig Airbussen vol Syriërs, Somaliërs, Eritreeërs en Malinezen die in de afgelopen drie maanden crashten op weg naar Europa. Het hoogseizoen moet nog beginnen. De grens tussen Afrika en Europa lijkt steeds meer op een klif, waar hopelozen zich met bosjes tegelijk af laten vallen in de hoop dat Europa ze opvangt.
Er zijn maar heel weinig goede oplossingen. De armoede en oorlog in landen van herkomst wegnemen is ondoenlijk. Het helpen stabiliseren van de regimes van dictators, die om uiteenlopende redenen allemaal de vluchtelingenstroom beperkten, was helemaal inhumaan geweest. Dan zijn er nog de initiatieven om de vluchtelingen halverwege hun reis met behulp van reddingsboten en helikopters in veiligheid te brengen. ‘Mare Nostrum’ heette het programma dat door Italië werd opgetuigd nadat er eind 2013 360 mensen verdronken in het zicht van Lampedusa. De reddingsboten haalden in 2014 140.000 vluchtelingen uit zee met als belangrijk gevolg dat nog meer mensen zich van de klif wierpen. Vorig jaar werd de dienst opgeheven, en vervangen door een kleinere Europese dienst, die minder ver de zee op gaat en geen humanitair oogmerk heeft. Als direct gevolg hadden we begin februari alweer ons eerste grote ongeluk te pakken waarbij 300 mensen verdronken. Het was niet eens zulk groot nieuws. Ook grote catastrofes wennen.
Het strengere migratiebeleid dat Azmani voorstelt, is een andere optie. Er zijn verschillende aanwijzingen dat dat de stroom van bootjes ook kan indammen. Nadat in 2000 een nieuwe, strengere vreemdelingenwet in Nederland van kracht werd, daalde het aantal asielaanvragen met 80 procent. De verschrikkelijk inhumane, xenofobe staatssecretaris die die wet door de Kamers hielp? Job Cohen. Hij sloot de grenzen nét niet helemaal.
Een ander voorbeeld is het uiterst strenge beleid in Australië, waar bootjes niet worden gered maar door de marine gewoon worden teruggestuurd en illegale immigranten, inclusief kinderen, worden opgesloten in detentiecentra. Het is keihard, misschien wel inhumaan, maar de bootjesinvasie werd er wel mee ingedamd.
Ook een oplossing is om te zwabberen tussen streng en zogenaamd menselijk beleid. Om gemeentes te verplichten elke asielzoeker, zonder enig uitzicht op een verblijfsvergunning, toch onderdak te geven. Om met de voormalige Vluchtkerkgroep te blijven leuren, om als vreemdelingenadvocaten altijd maar te blijven procederen. Om het ene jaar wél duizenden te pardonneren en het volgende jaar weer net zo streng te zijn. Om handtekeningenacties op te tuigen rond mediagenieke vluchtelingen en mensen aan volstrekte willekeur te onderwerpen. Tegelijkertijd te trekken en te duwen, hoop te geven en de helft te laten verdrinken.
Dat is de ware ironie van immigratie. Juist de grijstinten lijken soms veel onmenselijker dan de extremere beleidsvormen. De beste oplossing is in mijn ogen alles of niets. Óf gewoon een veerdienst beginnen die honderdduizenden per jaar richting Europa verscheept. Óf de grenzen sluiten, jaarlijks hooguit een paar duizend Somaliërs, Irakezen en Syriërs uitnodigen in Nederland, en verder alle hoop verbrijzelen. Daarmee red je duizenden levens. Azmani kiest tenminste. Zo inhumaan is dat niet.