Nu schrijft Joris Luyendijk natuurlijk elke week al dat de financiële wereld nog steeds enorme risico’s neemt en dat er weinig is veranderd. Maar vorige week verscheen er een interview met hem in een voor mij volstrekt onbekend blad (Volzin), waarin hij alle metaforen uit de kast trok om zijn boodschap kracht bij te zetten.
De situatie in de bankenwereld was volgens Luyendijk te vergelijken met het opnieuw aanzetten van de Tsjernobylreactoren. Alsof we proberen te landen op een vliegdekschip in een storm, terwijl we dat nog nooit eerder hebben gedaan. De ramp die ons boven het hoofd hangt, komt met alles erop en eraan: geplunderde supermarkten, tanks en ordetroepen op straat. En dat is dan alleen nog maar een inleiding op de ondergang van het politieke systeem, vergelijkbaar met de ontwikkelingen in de Weimarrepubliek.
En het ergste is dat wij het allemaal maar links laten liggen (let wel: Luyendijk gaat niet voor niets binnenkort beginnen bij Rob Wijnbergs Correspondent). Politici zijn alleen maar met de korte termijn bezig. Net als al die redacties en journalisten en columnisten. En u, lezer, u bent ook bepaald niet onschuldig. Iedereen is eigenlijk continu met het verkeerde bezig, behalve Joris Luyendijk.
Nu geloof ik de verhalen van Luyendijk best. Ik volgde het blog met veel interesse. De bubbel is alleen nog maar groter geworden sinds de financiële crisis. En de hogere kapitaaleisen zijn een geintje.
Het probleem is alleen dat het nogal druk is op de alarmistische agenda. We kunnen helaas niet te lang bij de dreigende financiële Apocalyps stil staan want deze week, moeten we onze ogen richten op Stockholm, waar het internationale klimaatpanel met zijn vijfde klimaatrapport opnieuw de wereld probeert wakker te schudden over de gruwelijke vooruitzichten van twee graden aardklootopwarming in 2100.
De wereld is de afgelopen twaalf jaar niet opgewarmd, maar dat was slechts een kleine hick-up op de weg naar de klimaathel. Het smelten van de gletsjers en de Noordpool gaat door, net als de zeespiegelstijging en de steeds hogere frequentie van heftige meteorologische rampen.
Je kunt je afvragen wat er eerder zal plaatsvinden. Krijgen we eerst de totale ontwrichting door overstromingen, killer-droogtes en hittegolven of gaan we eerst nog de daverende implosie van het gehele financiële systeem meemaken?
Misschien gebeurt het wel tegelijkertijd. Alleen God weet het. Ik hoop trouwens dat u tussen al dat alarmistische geweld niet vergeten bent dat u al uw privacy bent kwijtgeraakt, en dat dat gigantische gevolgen kan hebben voor de toekomst. Of u daar even de ernst van wilt inzien voordat u weer verder gaat met de waan van de dag.
Wat mij vooral opvalt is hoe koud het me laat. Hoe onverschillig ik ervan word. Ik ben vrolijk, optimistisch over de toekomst, ik beleg mijn geld, ik laat me hoog opleiden terwijl ik heel goed weet welke rampen er voorspeld zijn.
Joris Luyendijk schetst een probleem dat zo onvoorstelbaar groot is, dat hij het misschien wel net zo goed niet had kunnen schetsen.
Aan de ene kant is er weinig relevantere journalistiek dan die over de grootste calamiteiten die ons kunnen overkomen, aan de andere kant is het daarmee ook volstrekt irrelevant geworden. Het onheil dat wordt voorspeld in het bankenblog van Luyendijk heb ik voor waar aangenomen en gedeponeerd in het laatje ‘langetermijnzorgen’, naast de opwarming van de aarde en het verlies van onze privacy. Zo groot, zo onvoorstelbaar, dat het eigenlijk ook al zijn urgentie heeft verloren.
Het laatje doet vooral dienst als ik op zoek ben naar een goede afknapper. U kent het wel. Je laat je weer eens meeslepen in een van die inferieure dagelijkse discussies, wissewasjes over de politiek, de begroting, de economie, de waan van de dag. En dan smijt je gewoon willekeurig een van die onderwerpen uit dat laatje op tafel. „Ach, het ontslagrecht, de inkomstenbelasting, de onderwijsbegroting. Who cares? Over tien jaar is onze hele financiële wereld en politieke bestel toch verleden tijd. Heb je Luyendijk niet gelezen?”
Dat is dan einde discussie. Gegarandeerd.