En weer breekt er een epidemietje uit van een ziekte die allang weggevaccineerd zou moeten zijn. Mazelen dit keer, 107 kinderen zijn ziek. Het is een epidemie uit het boekje: beperkt tot de SGP-zone, de bible belt. Hun ziekte hebben ze zonder uitzondering aan hun ouders te danken die het zien als een directe beschikking van God. Iets wat je wel mag genezen, maar niet mag voorkomen.
Strenggereformeerden zijn allang niet meer de enige groep mensen die vaccinatie weigeren. In Europa woekert mazelen tegenwoordig weer alsof het niet 2013 maar 1913 is. In Engeland werden vorige maand 1.300 mensen ziek. In Frankrijk en Italië zijn er de afgelopen jaren duizenden nieuwe besmettingen bij gekomen. In Duitsland stierven twee kinderen. Onnodig. En ze zijn daar niet ineens massaal orthodox gereformeerd geworden. Nee, gewone mensen vinden de vaccinaties plotseling gevaarlijk. Ze geloven dat hun kind er autistisch van kan worden (ook al is het enige serieus te nemen onderzoek dat dat beweerde volledig onderuit gehaald). Ze maken een afweging: de kans dat vaccinatie inderdaad ernstige bijwerkingen heeft tegen de kans dat je kind met rode hond of mazelen besmet raakt. In een goed gevaccineerd land is die laatste kans inderdaad bijzonder klein. Dat is het paradoxale gevolg van een succesvol vaccinatieprogramma: zodra mensen niemand meer kennen die in een rolstoel zitten door polio, of onvruchtbaar werden door de bof, ziet men het heil van zo’n vaccin ook niet meer in.
Als je je woede over de persoonlijke keuze van deze mensen even achterwege laat, blijft er een fascinerend probleem over: wat moet je in vredesnaam met burgers die uit overtuiging de gezondheid van hun kinderen op het spel zetten? Het verplicht stellen van de vaccinatie is een logische oplossing, in België is bijvoorbeeld het poliovaccin verplicht. Maar van alle eisen die je kan stellen aan burgers van een land – je kind naar school sturen, belasting betalen, de regels volgen – is het verplicht injecteren van een vloeistof een heel verregaande. Griezelig, vind ik zelfs.
En hoe ernstig is de veiligheid in het geding als je weigert je te laten vaccineren? Dat wordt voor een groot deel bepaald door de immuniteit van de rest van het land. Als jij de enige niet-gevaccineerde bent in een land van 16 miljoen, is het risico op besmetting nihil. Dan kan je gratis mee liften, de kudde-immuniteit beschermt je dan. Dat is de andere paradox van vaccinatieprogramma’s: dankzij de bulk van mindergelovige Nederlanders die zich wél laten inenten, kunnen de strenggereformeerden in Nederland hun geloofsvrijheid behouden zonder dat hun kinderen daarmee een onacceptabel gevaar lopen.
Ingewikkelder wordt het als je naar de resultaten van het nieuwe HPV-vaccinatieprogramma kijkt. De bedoeling was om alle Nederlandse meisjes van 12 jaar in te enten tegen twee HPV-stammen die 70 procent van alle baarmoederhalskanker veroorzaken. De eerste onderzoeksresultaten laten zien dat het effectief is. In Australië, waar meer dan 80 procent de vaccinatie kwam ophalen, zie je nu al een aanzienlijke reductie in door HPV veroorzaakte SOA’s en ook in de hoeveelheid vrouwen met het voorstadium van baarmoederhalskanker.
Maar in Nederland werd het een faliekante mislukking. Minder dan de helft van de meisjes kwam alle inentingen in het programma ophalen. Mensen waren massaal gaan twijfelen aan de effectiviteit en vooral aan de veiligheid. Als je op Youtube zoekt naar filmpjes over het vaccin Gardasil, vind je tientallen verhalen over Amerikaanse meisjes die chronisch ziek werden, epileptische aanvallen kregen of direct na vaccinatie stierven. Apekool, zo zeggen alle gezondheidsorganisaties. Maar het volk weigerde te luisteren.
Wat moet je daar dan mee? Wetenschap levert een prachtig nieuw medicijn aan waarmee 70 procent van alle baarmoederhalskankerdoden voorkomen zouden kunnen worden (140 per jaar in Nederland). Maar de mensen laten zich overtuigen door hysterische Youtube-filmpjes en vage samenzweringstheorieën. Je zou bijna willen overwegen om die hele antivaccinatiebeweging gewoon te verbieden. Gewoon, omdat ze net als tabaksreclame een gevaar vormen voor de volksgezondheid.
Het is hopelijk niet nodig. Ik reken op het gezond verstand. Als het vaccin inderdaad zo goed werkt als de eerste resultaten suggereren, kunnen de mensen het over een aantal jaren met eigen ogen zien. Baarmoederhalskanker door die twee HPV-stammen komt dan alleen nog voor bij de mensen die zich lieten meeslepen door de anti-vaccinatielobby. Of op de bible belt.