Ik ben opgegroeid met het idee dat China ons allemaal voorbij ging rennen. De Westerse landen waren nu misschien nog machtig en rijk en ze liepen wereldwijd voorop in wetenschap en technologie. Maar binnen de kortste keren zou China die positie overnemen. Alles wees daarop. Terwijl in het Westen iedereen psychologie studeerde, leverde China jaarlijks een leger van één miljoen ingenieurs af. Die Chinese arbeiders werkten voor één honderdste van het Westers loon en ze hadden geen slaap nodig. Chinezen waren effectiever, goedkoper en stelden vooral niet zo veel eisen, de burgers noch de autoriteiten. Onze zorgvuldig ontworpen producten zouden binnen de kortste keren worden gekopieerd en goedkoper worden nagemaakt. Banen zouden verdwijnen, net als welvaart en macht. En uiteindelijk zou China het stokje van de wereldheerschappij van het Westen overnemen.

Nu moet je de verhalen over elke grote wereldwijde ontwikkeling met een korreltje zout nemen. Toen er een gat in de ozonlaag bleek te zitten, dachten we dat we nooit meer zorgeloos in de zon konden liggen. Toen op het strand vrouwen ineens hun bovenstukjes uit trokken dachten sommige dat het gedaan was met de openbare zeden en deze generatie binnen de kortste keren volledig naakt zou rondhuppelen. Toen Facebook razendsnel groeide, voorspelden verschillende analisten met veel gevoel voor drama dat de hele sociale structuur van de samenleving blijvend zou veranderen. En telkens weer blijken we vooral goed in extrapoleren, napraten en elkaar angst aanjagen. Blote borsten raakten weer uit, de ozonlaag is aan het herstellen en Facebook is op zijn retour.

En China blijkt een land te zijn dat misschien wel een bijzonder langdurige groeispurt meemaakt, maar waar vooral ook heel veel mislukt. Exemplarisch is de huidige babymelkschaarste in Nederland. De Chinees wantrouwt blijkbaar niet alleen de Chinese babymelkmerken, nee, zelfs de Nutrilon en de Friso die in de Chinese supermarkt liggen zijn niet goed genoeg, want ook die producten van Danone en Friesland Foods worden in China gemaakt. De angst is zo groot dat voor Chinese ouders alleen de babymelk die ook daadwerkelijk in het flesje van de Hollandse of Britse of Australische baby gaat veilig genoeg is. Not made in China moet er op het product staan.

Het is een opmerkelijke ontwikkeling. Jarenlang waren we ervan overtuigd dat op den duur niemand meer dure Hollandse kost zou kopen omdat de consument massaal zou overstappen op goedkope Chinese producten. Maar het blijkt ook vooral andersom te werken. De Chinees wil veiligheid en kwaliteit en vindt die in de Westerse wereld. Zodra een Chinese familie geld te spenderen heeft, koopt die een Westerse auto en Westerse luxe producten. Ze geven hun kind Westerse babymelk en sturen het naar een Westerse universiteit. Ieder die het zich kan veroorloven, laat de Chinese markt links liggen.

Nu zal een deel van de Chinese babymelkjacht uit tamtam en hysterie ontstaan. Maar een deel ervan is terecht. De Chinese voedingsmiddelenindustrie, de landbouw, de veeteelt, het is allemaal van corruptie en fraude doortrokken. Een kleine greep uit het Chinese nieuws van de afgelopen weken: 900 mensen werden gearresteerd omdat vlees van vos, nerts en ratten werd verkocht als schapenvlees. Aan de oever van de Shanghai-rivier spoelde 250 kilo dode vissen aan. En in de Huangpu-rivier kwamen plotseling 16.000 dode varkens langs drijven die waren gestorven aan een virusinfectie en vervolgens gedumpt. De autoriteiten doen weinig anders dan sussen en pleisters plakken. Met de veiligheid van het drinkwater zou nog steeds niets mis zijn, verklaren ze.

Dat is het hedendaagse China. Dat is de oogst van ruim twintig jaar economische groei: de welvaart is toegenomen, maar veiligheid, duurzaamheid en kwaliteit bungelen onderaan het prioriteitenlijstje. Het land is tot op het bot vervuild en nog steeds bijna volledig afhankelijk van een groot aantal verouderde kolencentrales. Die 1 miljoen nieuwe ingenieurs per jaar beschikken blijkbaar niet over de competenties om daar verandering in te brengen. Ik heb geen flauw idee hoe dit zich verder zal ontwikkelen. Maar één ding is mij duidelijk. China is ons niet voorbij gerend. Dat was bangmakerij.