‘Je geld of geen leven.’ Zo kun je de actie van Jelle Brandt Corstius het beste omschrijven. Hij deed afgelopen weken een oproep om oud-SNS-topman Sjoerd van Keulen net zolang te stalken tot hij zijn bonus teruggeeft.

Het is in ieder geval verfrissend, dat strafrecht van Brandt Corstius. Je kiest gewoon één willekeurige bankier uit de collectie van honderden bankiers die onterecht bonussen hebben ontvangen, en stuurt daar met één simpel handgebaar je tienduizenden volgers op af. Geen idee of het rechtvaardig is om één man zo te pakken, rechter Brandt Corstius heeft in al zijn goedertierenheid zijn oordeel op één column gebaseerd (geen grap). Geen idee wat de straf precies inhoudt en wat van Keulen te verduren krijgt, maar het is in ieder geval akelig, dus dat is goed.

Voor de zekerheid heeft Jelle een disclaimer toegevoegd bij de oproep. Na de zinsnede waarin hij aanspoort om net zo lang door te gaan met lastigvallen totdat het doel is bereikt, volgt de opdracht: „Maak geen enge dreigementen, dat werkt alleen maar averechts.”

Als volgende week blijkt dat het gezin van Van Keulen heeft moeten onderduiken, heeft hij in ieder geval schone handen.

Ach, ik begrijp het ook allemaal wel. Ik voel mijn onderbuik ook weleens opspelen. Het is heel bevrijdend om daar zo nu en dan naar te luisteren. In Nederland zitten wij altijd maar laf op onze handen te wachten totdat een of andere rechter of regering bepaalt dat iemand strafbaar is. Waarop we vervolgens moeten afwachten tot iemand namens ons die straf uitvoert. Dat is de vloek van een functionerende rechtsstaat.

We hebben ons strafrecht uitbesteed aan een groepje extreem ethische vertegenwoordigers. Verdachten hebben rechten, verdachten zijn niet schuldig, ze worden bij voorkeur niet willekeurig geselecteerd en de straf die ze krijgen is gedefinieerd en eindig. Heel frustrerend allemaal. Straks komt Volkert van der G. vrij, terwijl het gepeupel nog helemaal niet vindt dat hij genoeg gestraft is. Die kopschoppers huppelen ook nog helemaal legaal rond in Turnhout. Zo’n slecht idee is zo’n fatwa ook weer niet.

Maar goed, terwijl Jelle zich met het kastijden van de hoofdrolspelers van vóór 2006 bezighoudt, kunnen wij ons beter bekommeren om de daadwerkelijke kwestie: het roekeloze gedrag van de banken. De helft van alle grote Nederlandse banken is in handen van de staat. Zelfs SNS, waar zowel De Nederlandsche Bank als twee door de staat aangewezen commissarissen extra goed toezicht zouden houden, ging ten onder. 750 miljoen euro aan staatssteun werd erin gestoken. Twee keer leende SNS rentevrij bij de Europese Centrale Bank. Het mocht allemaal niet baten.

De bankenproblematiek is typisch zo’n onderwerp waarover honderden geleerde Nederlanders zich – al mopperend en scheldend op elkaars onkunde – over buigen, maar waarvoor ondertussen niemand een oplossing heeft. Uiteindelijk klinkt één algemeen idee telkens weer als het verstandigste: de hele bankensector moet verschrompelen.

De oplossing voor het grote probleem is om het te laten krimpen tot een klein probleem. Een probleem van miljoenen in plaats van miljarden euro’s. Banken moeten weer servicegericht worden, bescheiden partners, saaie werkgevers. Bankieren moet geen sector op zich zijn, maar onderdeel van de facilitaire dienst die aan het eind van de gang zit, bij de kopieerapparaten, het secretariaat en personeelszaken.

Het wordt alleen moeilijk om die verschrompeling voor elkaar te krijgen. Niemand is bereid tot krimp. Groei is gunstig, groei betekent succes, stijgende koersen en champagne, groei is alles. Krimpen betekent dat je onsuccesvol bent, krimpen is verliezen. Het wordt lastig een bankdirecteur te vinden die niet zijn groei-, maar zijn krimpambities met trots wil presenteren aan de aandeelhouders.

Aan de andere kant is dat ook wel weer typisch iets wat we bij Jelle kunnen neerleggen. Als we zijn onderbuik geïnteresseerd kunnen krijgen in een intelligente verandering in plaats van het rancuneus terugvorderen van een paar ton, kunnen we met al dat populisme misschien nog weleens iets bereiken wat daadwerkelijk nuttig is. Als de bloedhonden van Jelle echt bepaald gedrag blijken te kunnen afdwingen bij bankiers, kun je ze ook inzetten voor een geraffineerder doel. Ik zie kansen.